Śląski już niedługo może zostać uznany za język regionalny. Do tej pory taki status w Polsce miał jedynie język kaszubski i część Kaszubów obawia się, że podniesienie rangi śląszczyzny będzie się równało degradacji kaszubskiego.
Najpierw należy zaznaczyć, że ogromna część Kaszubów kibicuje Ślązakom w ich dążeniu o uznaniu ich mowy za język.
Są jednak i tacy, którzy wykazują pewne obawy. Kaszubszczyzna jest bowiem uznawana za samodzielny język w zasadzie od zawsze. Już w XVII wieku pierwsi językoznawcy pisali o języku kaszubskim.
Kaszubski wywodzi się z wymarłego języka pomorskiego i rozwijał się równolegle do polszczyzny. Tymczasem status śląskiego od dawna jest przedmiotem sporu wśród ekspertów.
Czytaj więcej: Dlaczego kaszubski uznaje się za język, a ze śląskim są „problemy”?
Dlatego niektórzy działacze kaszubscy obawiają się, że „awans” śląszczyzny zrówna ze sobą obie mowy i w ogólnym rozrachunku zdegraduje język kaszubski w oczach Polaków.
Tak piszą tym dwaj działacze kaszubscy – Kazimierz Klawitter i Eugeniusz Pryczkowski.
Klawitter pisze w punktach, że:
Podtrzymuję główne tezy wygłoszone podczas obrad:
- W pełni szanuję wolę Ślązaków do kształtowania swojego programu.
- Ustawa w tym kształcie może zrodzić niepożądany chaos.
- Stanowczo odrzucam tezę wygłoszoną przez Panią Profesor Jolantę Tambor o tym, że kaszubszczyzna jest równa śląsczyźnie, a różni je tylko wektor czasu. Mowa kaszubska nie jest ani gorsza, ani lepsza. Są to po prostu dwa diametralnie różne zjawiska kulturowe. Kaszubszczyzna jest genetycznym językiem kwalifikowanym od wieków w lingwistyce światowej w rodzinie języków zachodnio-słowiańskich, obok połabskiego czy serbo-łużyckiego. Od prawie 200 lat podlega badaniom metodycznym (Ceynowa, Hilferding, Ramułt, Lorentz, Sychta i dziesiątki innych wybitnych nazwisk). Posiada bardzo bogatą literaturę, liczne tłumaczenia Pisma Świętego (z imprimatur). Ale nie czas tu na dłuższy wykład.
- Apelujemy o szerszą dyskusję, która skutkowałaby przyjęciem takiej ustawy, która porządkowałaby aspiracje dziesiątek społeczności kulturowych w obszarze polskim.
Z kolei Pryczkowski w dłuższym wpisie pisze:
Próba podniesienia statusu dialektu śląskiego do poziomu języka regionalnego, którym w rozumieniu ustawy jest jak dotąd język kaszubski, jest w istocie zrównaniem terminów dialekt = język regionalny. Jeden ze śląskich rzeczników tej sprawy podkreślił nawet, że dla nich „język regionalny” to zupełnie co innego niż „język”. Dla języka kaszubskiego jest to zatem de facto powrót do dialektalnego statusu. Śląsczyzna nie posiada cech języka. Nie sprawia żadnych trudności w zrozumieniu. O wiele więcej ciekawostek leksykalnych posiada np. dialekt kurpiowski. W obronie nowego określenia statusu śląsczyzny wystąpił Instytut Kaszubski. Warto zwrócić uwagę, że w tychże samych dniach w TVN podkreślano, że kaszubski to gwara tak samo jak góralszczyzna. Jest to dla naszego języka sytuacja bardzo niebezpieczna. Czas pokaże, co będzie się działo. My działamy, tworzymy, piszemy – w języku kaszubskim, który jest trudno – jak zauważamy – przyswajalny nawet dla Kaszubów wypowiadających się na rzecz zrównania (czyt.: zdegradowania) kaszubskiego i śląskiego. Czasu coraz mniej, a pracy pełno. Niezależnie co uczynią politycy z naszym językiem, dla historii my go obronimy. Nie ma obawy. Poniżej dwa oświadczenia i ważny tekst Kazimierza Klawitera. Oczywiście, warto zaznaczyć, że Ślązacy na pewno mają prawo domagać się finansowania nauczania swej gwary. Należy to jednak precyzyjnie określić, że tam rzecz dotyczy gwary (względnie dialektu lub np. etnolektu śląskiego), na Kaszubach – języka, pradawnego języka słowiańskiego, jednego z języków zachodnio-słowiańskich, o takim samym historycznym statusie, jak: połabski, polski, łużycki, słowacki, czeski.
Jednocześnie duża część środowiska, z którego obaj panowie się wywodzą, wspiera dążenia Ślązaków.
SJ
FB
Fot. Pixabay
