Mija 35. rocznica od wykonania ostatniego wyroku kary śmierci w Polsce. 21 kwietnia 1988 roku w więzieniu Montelupich w Krakowie stracono Andrzeja Czabańskiego, który cztery lata wcześniej zgwałcił i zamordował swoją sąsiadkę oraz usiłował zabić jej dwie córki. Wyrok został wykonany przez powieszenie.
Kara śmierci była stosowana w Polsce od początków istnienia państwa do końca lat 80. XX wieku. W różnych okresach historycznych zmieniały się metody egzekucji (np. ścięcie głowy, łamanie kołem, ukamieniowanie, spalenie na stosie, rozstrzelanie, powieszenie) oraz kategorie przestępstw podlegających karze głównej (np. zdrada stanu, zabójstwo, gwałt, rabunek).
Kara śmierci była również wykorzystywana jako narzędzie represji politycznych i walki z opozycją (np. podczas okupacji niemieckiej i sowieckiej). Ostatnią osobą skazaną na śmierć za „przestępstwo” polityczne był Ryszard Kukliński, który bardzo zaszkodził komunistom poprzez współpracę z Amerykanami. Na śmierć skazano go w 1984 roku, wobec amnestii z 1989 roku karę zamieniono na 25 lat pozbawienia wolności. Całkowite „oczyszczenie” Kuklińskiego nastąpiło dopiero w 1997 roku. Wcześniej ułaskawienia odmówił prezydent Lech Wałęsa.
Kara śmierci w Polsce. Wspomnienia kata
W okresie PRL-u katów w Polsce było dokładnie czterech. Osoby, które wiedziały o ich fachu, można było policzyć na palcach jednej ręki. Często (a być może w każdym przypadku) prawdy o funkcji męża w aparacie sprawiedliwości nie znała nawet żona.
Jeden z polskich katów postanowił anonimowo podzielić się wspomnieniami. Jak czytamy na portalu wielkahistoria.pl, kat podróżował po całej Polsce w ramach fałszywych „delegacji”, nie chwaląc się nikomu, czym się w czasie tych służbowych wyjazdów zajmuje.
Egzekucje najczęściej odbywały się wcześnie rano albo wieczorem. Pomieszczenie było zazwyczaj małe, często bez okien. Z sufitu zwisał stryczek, a pod nim znajdowała się zapadnia. Po przyprowadzeniu na miejsce skazańca prokurator odczytywał sentencję wyroku, jeden z katów zakładał więźniowi opaskę na oczy, a drugi pętlę i pociągał za dźwignię. Po kilkudziesięciu minutach lekarz sądowy stwierdzał zgon.
Andrzej Czabański – ostatni skazany na karę śmierci
Andrzej Czabański był ostatnią osobą, na której wykonano karę śmierci. Stracenie nastąpiło 21 kwietnia 1988 roku. Rodzina starała się o zastąpienie kary śmierci innym wyrokiem, zaangażowała prawników, a matka dosłownie błagała wymiar sprawiedliwości o darowanie życia jej dziecku. Nic jednak nie wskórała.
29-latek został skazany na śmierć za brutalny gwałt i morderstwo znajomej Iwony. Zwabił ją do swojego samochodu, wymyślając historię, że na poczcie czeka rozmowa ze Stanów Zjednoczonych, że prawdopodobnie dzwoni jej mąż. W rzeczywistości żadnego telefonu nie było. Czabański wywiózł znajomą w szczere pole. Tam ją zgwałcił, a następnie z zimną krwią zamordował zadając ciosy w głowę i tułów ciężkim narzędziem. Po wszystkim wrócił do jej domu i próbował zamordować córki. Jedną zaczął dusić, ale zrobił się harmider, dziewczynki zaczęły wzywać pomocy i Czabański zwyczajnie uciekł. Następnego dnia został zatrzymany.
Zniesienie kary śmierci
Proces znoszenia kary śmierci w Polsce rozpoczął się pod koniec lat 80. XX wieku. W 1988 r., po wykonaniu ostatniego wyroku śmierci na Czabańskim, nastąpiła faktyczna moratoria na egzekucje.
W 1991 roku Polska podpisała Protokół nr 6 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka dotyczący zniesienia kary śmierci w czasie pokoju. W 1997 r., po uchwaleniu nowej konstytucji RP, która zakazała stosowania kary śmierci, Sejm uchwalił nowy kodeks karny, który całkowicie wyeliminował karę główną z polskiego systemu prawnego. Karę śmierci zastąpiono karą dożywotniego więzienia. Obecnie obowiązuje termin tzw. bezwzględnego dożywocia, co oznacza możliwość zastosowania zakazu przedterminowego zwolnienia.
Fot. DMCA/pxfuel.com
