Monarchia brytyjska trwa nieprzerwanie od XII wieku. Ustrój panujący w Wielkiej Brytanii w obecnej formie istnieje natomiast od 314 lat. Niedawno na Wyspach koronowano nową głowę państwa. Jaką władzę ma brytyjski monarcha?
Niedawno cały świat mógł oglądać piękną ceremonię koronacyjną Karola III. Brytyjski monarcha już oficjalnie został głową państwa i przywódcą Kościoła Anglikańskiego.
W Polsce, która utraciła swoja monarchię, istnieje wiele mitów na temat tego, jaką władze ma brytyjski monarcha. Często powtarza się, że w dzisiejszych czasach król sprawuje jedynie symboliczną władzę w Zjednoczonym Królestwie. Nie jest to do końca prawda.
Jaką władzę ma brytyjski monarcha? Przed Karolem III wiele wyzwań
Ustrój, który panuje w Wielkiej Brytanii określa się mianem monarchii konstytucyjnej. Jest to połączenie ustroju republikańskiego z klasyczną monarchią.
Oznacza to, że wbrew temu, co często się powtarza, monarchowie brytyjscy nie są jedynie władcami tytularnym.
Król (bądź królowa) wciąż jest na Wyspach nadrzędną instytucją kontrolną władzy wykonawczej i ustawodawczej oraz spoiwem wszystkich przejawów działalności państwa.
Oznacza to, że Karol III jako król posiada dokładne informacje na temat wszystkich czynności podejmowanych przez władzę centralną, wojsko, władzę sądowniczą, dyplomację, a nawet służby i Kościół Anglikański.
Monarcha brytyjski jest raz w tygodniu informowany na temat bieżących spraw przez samego premiera. System ten pozwala Brytyjczykom na zachowanie spójnej polityki i przeprowadzanie płynnych zmian władzy. Zalety tego rozwiązania powinni docenić w szczególności Polacy – to przecież w Polsce każda zmiana władzy równa się wielkie rewolucji i budowaniu wszystkiego od zera.
Jaką władzę ma brytyjski monarcha? Król spełnia określone funkcje
By wyjaśnić obywatelowi państwa, które zostało pozbawione monarchii, jaką funkcję sprawuje w brytyjskim systemie król, najłatwiej będzie porównać ją do instytucji, które Polacy znają. Królowi najbliżej jest do prezydenta, ale pełni on również część funkcji ministra kultury oraz przywódcy religijnego.
- Monarcha powołuje i odwołuje premiera oraz ministrów
- Monarcha może rozwiązać parlament
- Król ma także wiedzę na temat wszystkich jawnych i tajnych działań państwa
- Król jest zwierzchnikiem sił zbrojnych Wielkiej Brytanii oraz wszystkich pozostałych służb. W Wielkiej Brytanii służby działają w imieniu Jego Królewskiej Mości, a nie państwa
- Każda ustawa, która przechodzi przez parlament, potrzebuje podpisu króla, by wejść w życie – nie tylko w Wielkiej Brytanii, ale także w innych państwach, które uznają Karola III za swoją głowę. Dzięki temu państwo brytyjskie wciąż może wywierać jakiś wpływ na politykę państw, które kiedyś należały do Imperium Brytyjskiego
- Monarcha może odesłać ustawę do Sądu Najwyższego (lub jego odpowiednika w Szkocji lub Walii), by zbadać jej konstytucyjność
- Brytyjski król ma prawo zawetować ustawę
- Król ma prawo łaski, które nie podlega zaskarżeniu i ocenie sądów
- Król decyduje o formalnym wypowiedzeniu wojny lub zawarciu pokoju
- Monarcha brytyjski decyduje o tym, czy Wielka Brytania uznaje suwerenność danego państwa
- Monarcha reprezentuje Wielką Brytanię w kontaktach z zagranicą
- Król mianuje pracowników służby dyplomatycznej poza granicami Wielkiej Brytanii
To najważniejsze państwowe funkcje monarchy brytyjskiego. Jak widać Karol III ma podobne kompetencje (a miejscami nawet szersze) jak Andrzej Duda.
Jaką władzę ma brytyjski monarcha? Te funkcje są równie ważne
Król ma jednak jeszcze dodatkowe funkcje poprzez które także sprawuje władzę nad społeczeństwem brytyjskim:
- Król nadaje szlachectwo i różnego rodzaju odznaczenia – w ten sposób monarcha brytyjski kształtuje brytyjskie elity, których przedstawiciele zostają m.in. politykami lub postaciami medialnymi
- Monarcha cieszy się ogromnym autorytetem – przez to każdy polityk sprawujący władzę na Wyspach musi liczyć się z tym, co powie król i jakoś się do tego odnieść
- Król jest również najlepiej rozpoznawalną na świecie marką brytyjską – cały świat śledzi z uwagą życie rodziny królewskiej i poczynania brytyjskich monarchów. W ten sposób brytyjska monarchia stymuluje wiele dziedzin brytyjskiej gospodarki z turystyką na czele. Tak więc posiadanie monarchii się Brytyjczykom po prostu opłaca
- Rodzina królewska pełni także rolę celebrycką przez co jej członkowie często są wzorem dla setek tysięcy Brytyjczyków, którzy liczą się z ich zdaniem i starają się ich naśladować.
Jaką władze ma brytyjski monarcha? To przywódca państwowy i religijny
Dodatkowo warto pamiętać o jeszcze jednej równie ważnej roli brytyjskiego monarchy. Król Zjednoczonego Królestwa jest jednocześnie głową Kościoła Anglikańskiego. Oznacza to, że dla anglikanów Karol III jest tym, kim dla katolików jest papież. Polskie społeczeństwo, w którym przez wiele dekad Jan Paweł II cieszył się ogromnym autorytetem, powinno rozumieć, jak dużą władzę nad rządem dusz daje to Karolowi III.
Król ma także przywileje, których nie ma nikt inny. Warto tu wymienić chociażby immunitet zupełny. Oznacza to, że nieważne co zrobiłby Karol III, to nie można go oskarżyć ani sądzić. Co więcej – w obecności króla nie można nikogo aresztować, a na na terenie królewskiego pałacu królewskiego pałacu nie można prowadzić śledztwa.
Szymon Grot
