19 lipca wypada Dzień Czerwonego Kapturka. Bajkę spisał Charles Perrault w 1697 roku w zbiorze Bajki Babci Gąski. Historia tej opowieści jest jednak o wiele dłuższa, a pierwsze wersje znanej bajki są przerażające.
Kto nie zna Czerwonego Kapturka? Dziewczynka w czerwonym nakryciu głowy idzie przez las, by odwiedzić babcię. Na jej drodze staje jednak zły wilk. Nie każdy jednak wie, że przez wieki ta historia ulegała wielu transformacjom.
Korzenie historii Czerwonego Kapturka
Bajki ludowe to nic innego jak stare historie, które mogły być przepisywane na nowo nawet przez setki lat. To trochę taka gra w głuchy telefon z naszymi przodkami.
Nie inaczej jest z historią Czerwonego Kapturka. Podobną historię opowiadano sobie we Włoszech na wiele wieków przed spisaniem bajki. Wersja włoska różniła się od bajki tym, że zamiast wilka szwarccharakterem był w niej zły ogr.
Sama bajka zapożycza także pochodzący z mitologii nordyckiej, a dokładnie z Eddy Starszej, dialog pomiędzy Thorem a olbrzymem Thrymem. Thor chcąc odebrać olbrzymowi swój młot mjolnir, przebrał się za kobietę. Thrym podejrzewa, że coś jest nie tak i zadaje bogowi identyczne pytania (o wielkie oczy etc.), jak te, które Kapturek zadawała wilkowi przebranemu za babcię.
Najstarsza wersja Czerwonego Kapturka
Zanim bajka o Czerwonym Kapturku została spisana, funkcjonowała już w Europie pod kilkoma nazwami. Włosi znali ją jako La finta nonna, (dosł. fałszywa babcia), a Bułgarzy pod nazwą Piroska.
W tej wersji występuje chłopka, która rzeczywiście idzie odwiedzić swoją babcię. Zamiast wilka jest wilkołak, który wyprzedza dziewczynę i pierwszy zjawia się w domu babci, którą pożera, ale… nie całą.
Potwór zostawia trochę mięsa i krwi, które każe spożyć wieśniaczce. Dziewczyna posłusznie zjada własną babcię, choć słyszy głosy, które mówią, by tego nie robiła.
Później wilkołak próbuje zaciągnąć dziewczynę do łóżka babci, gdzie zamierza ją pożreć. Według ekspertów fragment ten odnosi się do sfery seksualności.
W różnych wersjach wilkowi albo udaje się pożreć chłopkę, albo ta sprytnie ucieka. Jaki fortel wymyśla dziewczyna w tej drugiej wersji? Ano taki, że struła się mięsem babci i musi się załatwić, ale nie chce robić tego w łóżku, więc prosi wilka, by dał jej pójść za chałupę.
Pierwsza spisana wersja Czerwonego Kapturka
Le Petit Chaperon Rouge (fr. Mały Czerwony Kapturek) to pierwsza spisana wersja Czerwonego Kapturka, którą Charles Perrault zamieścił w Bajkach Babci Gąski w 1697 roku. W tej bajce po raz pierwszy główna bohaterka nosi czerwone nakrycie głowy.
Cała bajka jest przestrogą dla młodych dziewczyn, by nie dawały się łatwo uwodzić męskim amantom. Czerwień nakrycia głowy dziewczyna symbolizuje utratę dziewictwa. W tej wersji Czerwony Kapturek idzie do domu babci, by zanieść jej podpłomyk i masło. Po drodze spotyka wilka, który szybko wydobywa z niej informacje dotyczące miejsca zamieszkania staruszki.
Wilk wyprzedza dziewczynę i pożera babcię, a następnie przebiera się w jej ubrania. Gdy Kapturek przychodzi do domu swojej babki, zastaje przebranego wilka i dziwi się, że babcia nie wygląda jak babcia. Wilk pożera dziewczynę i nie ma żadnego happy endu. Bajka kończy się tymi słowami:
Morał stąd płynie – proszę słuchać,
urocze, wdzięczne me dziewuszki
-że obcych ludzi pogaduszki
należy puszczać mimo ucha.
(…) Radzę wam zapamiętać,
że jest podstępny wilk niektóry:
ukrywa wilcze swe pazury,
by słodkim słówkiem zwieść dziewczęta.
Ani go poznać! Mina święta tkliwie,
łagodnie patrzy w oczy,
za panną uliczkami kroczy
przymilny, słodki jak cukierek.
Lecz wierzcie: to wilczysko szczere!
Wersja braci Grimm
Czerwony Kapturek braci Grimm cz. 1
Bracia Grimm, czyli dwaj niemieccy badacze, którzy spisywali historie ludowe, zapisali aż dwie części bajki o Czerwonym Kapturku.
Pierwsza z nich zdaje się połączeniem starej wersji tej historii z niemiecką bajką, która opowiadała o siedmiu koźlątkach pożartych przez wilka.
W pierwszej części opowieści z początku wszystko jest tak, jak u francuskiego pisarza. Gdy jednak Kapturek zostaje pożarta przez wilka, to ten zasypia, a do domu babci przychodzi myśliwy. Widząc śpiącego zwierza, mężczyzna rozcina jego napęczniały brzuch i uwalnia babcię i wnuczkę.
Następnie całą trójką napełniają brzuch wilka kamieniami i zaszywają. Wilczysko budzi się spragnione i udaje się nad rzekę. Tam kamienie ciągną zwierza na dno i ten tonie.
Czerwony Kapturek braci Grimm cz. 2
Bracia Grimm spisali także drugą część przygód Czerwonego Kapturka. Dziewczyna jest tam już roztropniejsza. Gdy ją i babcię atakuje drugi wilk, to obie zamykają się w domu.
Wilk jednak wdrapuje się na dach i czyha na ukrywające się ofiary. Czerwony Kapturek wykazuje się jednak sprytem i podstawia pod komin gar z wywarem z gotowanej kiełbasy.
Wilk skuszony zapachem wskakuje do komina i topi się w gorącej wodzie.
Czerwony Kapturek – późniejsze wersje
Kolejne wersje Czerwonego Kapturka są już mniej drastyczne. Choćby nasz rodzimy pisarz Jan Brzechwa, przepisując historię braci Grimm, rezygnuje z drastycznych opisów rozcinania brzucha wilka. W jego wersji zwierzak wypluwa babcię i wnuczkę i nie zostaje zabity.
Historia o Czerwonym Kapturka jest nieustannie interpretowana na nowo. Obecnie powstają nowe bajki i filmy, które przedstawiają różne wersje opowieści.
W bajce animowanej z 2005 roku pt. Czerwony Kapturek – historia prawdziwa policja prowadzi śledztwo w sprawie zakłócenia porządku w chatce babci oraz posiadania broni. Świadkami zdarzenia są Czerwony Kapturek, Wilk i Drwal. Choć może brzmieć to śmiesznie, to nie można powiedzieć, że ta wersja nie jest prawdziwą bajką o Czerwonym Kapturku, bo takiej po prostu nie ma – i każdy ma przepisywać tę opowieść, zmieniać i dodawać coś od siebie.
Szymon Grot
Fot. WikiMedia (Licencja Publiczna), Czerwony Kapturek – historia prawdziwa
